Jacques Piccard, jego rodzina i jego rekordowy wyczyn

Jacques Piccard (ur. 28 lipca 1922 w Brukseli, zm. 1 listopada 2008) - szwajcarski badacz i odkrywca, zbadał dno Rowu Mariańskiego w 1960 roku. Syn Auguste'a Piccarda, ojciec Bertranda Piccarda.
Ojciec Jacques'a Piccarda - Auguste Antoine Piccard (ur. 28 stycznia 1884 w Bazylei, zm. 24 marca 1962 w Lozannie) był szwajcarskim fizykiem, wynalazcą i badaczem. Od dziecka zainteresowany nauką, studiował na Politechnice Federalnej w Zurychu (ETHZ). W 1922 został profesorem fizyki na Wolnym Uniwersytecie Brukselskim. We wczesnych latach 30. XX wieku opracował podstawowe założenia konstrukcji batyskafu, jednak wówczas niezrealizowane. Na podstawie tych założeń skonstruował w 1930 roku balon stratosferyczny. Na cześć głównego sponsora, Belgijskiego Narodowego Funduszu Badań Naukowych, balon nazwano FNRS. 27 maja 1931 roku, Piccard wraz z Paulem Kipferem wznieśli się z Augsburga (Niemcy) i osiągnęli rekordową wysokość 15785 metrów, dokonując w czasie lotu wielu ważnych pomiarów dotyczących atmosfery i promieniowania kosmicznego. Badania promieniowania kosmicznego były głównym powodem konstrukcji balonu. Profesor Piccard wykonał jeszcze 26 lotów stratosferycznych, osiągając maksymalną wysokość 23 000 m. Do konstruowania batyskafu powrócił pod koniec lat 30., lecz prace przerwała wojna. Po wojnie prace kontynuowano, tym razem we Francji, pod patronatem francuskiej marynarki wojennej i w 1948 roku batyskaf FNRS-2 wykonał kilka próbnych zanurzeń. Wskutek nieporozumień z francuską marynarką, z doświadczeniem nabytym podczas budowy i eksploatacji FNRS-2, Piccard przystąpił do budowy nowego batyskafu, zmieniając niektóre rozwiązania konstrukcyjne. Tym razem sponsorami byli Włosi. W 1953 zwodowano batyskaf o nazwie Trieste, w którym A. Piccard wraz z synem Jacques'em oraz innymi naukowcami, wykonali wiele zanurzeń w Morzu Śródziemnym. W 1957 r. Trieste został sprzedany marynarce amerykańskiej, a następnych zanurzeń dokonywał m.in. syn Jacques (w tym najsłynniejszego, zejścia na dno Rowu Mariańskiego w 1960 r.). Pasje balonowe dziadka kontynuuje wnuk, Bertrand Piccard (ur. 1 marca 1958 w Lozannie) – szwajcarski psychiatra, który wraz z Brianem Jonesem jako pierwszy okrążył Ziemię balonem.

Rów Mariański to najgłębszy rów oceaniczny na świecie , położony w zachodniej części Oceanu Spokojnego, na południowy wschód od Marianów. Ciągnie się łukiem o długości blisko 2000 km. Wchodzi w skład systemu rowów oceanicznych tworzących zachodnie obrzeżenie Płyty Pacyficznej. Jest miejscem, gdzie ścierają się dwie płyty: Płyta Pacyficzna i Płyta Filipińska. Według ostatnich pomiarów, głębokość rowu wynosi 10911 metrów. Pierwsze pomiary głębokości oceanu w tym miejscu były dokonane w ramach ekspedycji HMS Challenger (grudzień 1872 - maj 1876), w czasie których dokonano sondowania (za pomocą lin i dźwigów) miejsca zwanego obecnie Głębią Challengera. W oparciu o dwa sondowania wyznaczono głębokość na 4475 sążni (8184 metry). W 1951 roku, około 75 lat po oryginalnym odkryciu, cały Rów Mariański łącznie z wchodzącą w jego skład Głębią Challengera był ponownie zbadany przez okręt Royal Navy o nazwie HMS Challenger nawiązującej do swojego poprzednika. W przeciwieństwie do poprzedniego badania, głębokość dna została pomierzone przy użyciu bardziej precyzyjnej i prostej metody - echosondy. Pomiar wykazał wartość 5960 sążni (10900 metrów) w miejscu o współrzędnych 11°19′N, 142°15′E. W trakcie badania, operator korzystał ze słuchawek i naręcznego stopera aby ocenić czas upływający między wysłaniem sygnału a nadejściem jego echa. W związku z niedokładnościami wynikającymi z tej metody, naukowcy uznali, że rozsądnie będzie odjąć od wyniku wielkość podziałki w stosowanej skali (wynoszącą 20 sążni) i w oficjalnych raportach podano głębokość 5940 sążni (10863 metry). W 1957 roku, radziecka jednostka Vityaz wykonała pomiar głębokości z wynikiem 11034 metry.

Wyjątkowym przedsięwzięciem załogi amerykańskiego batyskafu Trieste było osiągnięcie dna Rowu Mariańskiego o godzinie 13:06 23 stycznia 1960 r. Na pokładzie byli: sierżant marynarki wojennej USA Don Walsh i Jacques Piccard. Jako balastu użyto żelaza, a do wynurzania benzyny. System pokładowy wskazał głębokość 11521 m, lecz zweryfikowano to później do 10916 m. Na dnie Walsh i Piccard byli zaskoczeni widokiem ryb: soli i flądry o długości około 30 cm, jak również krewetek. Według Piccarda, "Dno było czyste i przejrzyste, pokryte mułem z obumarłych okrzemków." Trieste jest do dzisiaj jedyną jednostką załogową, która osiągnęła najgłębsze miejsce na Ziemi.

W 1962 roku statek M/V Spencer F. Baird wyznaczył głębokość na 10915 metrów. W 1984 roku, Japończycy wysłali Takuyō, bardzo zaawansowany statek badawczy, w rejon Rowu Mariańskiego i przy użyciu wielowiązkowej, precyzyjnej echosondy wyznaczyli głębokość na 10924 metry (wartość ta jest również podawana jako 10,920±10 metrów). Najbardziej dokładny pomiar do tej pory został wykonany przez japoński ROV (zdalnie sterowaną łódź podwodną) Kaikō 24 marca 1995 roku: 10911 metrów. Niestety, Kaikō został utracony 29 marca 2003 roku po zaledwie ośmiu latach służby, w wyniku zerwania jednej z dodatkowych lin mocujących podczas nadchodzącego tajfunu. Obecnie nie istnieje na świecie żadna jednostka zdolna do osiągnięcia podobnych głębokości jak Trieste i Kaikō. Na dnie Rowu Mariańskiego woda wywiera ciśnienie 110,2 MPa czyli ponad 1000-krotnie wyższe niż normalne ciśnienie atmosferyczne.

Piccard zbudował także cztery mezoskafy, służące do schodzenia na mniejsze głębokości, m.in. pierwszy podwodny turystyczny statek, który schodził na dno jeziora Genewskiego z okazji szwajcarskiej Wystawy Krajowej w 1964 roku. Szwajcarski inżynier dla każdego ze swoich statków podwodnych osobiście wykonywał obliczenia i kierował ich budową. Pasjonowały go badania oceaniczne i ochrona mórz. W 1969 roku badał Prąd Zatokowy (Golfsztorm) na długości 3 tysięcy km. Największym jego osiągnięciem było odkrycie żywych organizmów na dnie Rowu Mariańskiego, co pociągnęło w rezultacie za sobą zakaz składowania odpadów nuklearnych w rowach morskich.